ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΥΘΑΙΡΕΣΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΦΑΝΟΥΣ, ΣΤΗΝ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΦΑΝΟΥΣ.

 Τρεις βασικές αντιθέσεις διαπερνούν την κρίση, στο οικονομικό και κοινωνικοπολιτικό μακροεπίπεδο, στην χώρα μας : 

Η αντίθεση εθνικής ανεξαρτησίας - υποταγής.

Η οποία υφαίνεται βίαια, στο πλαίσιο της οικονομικής νεοαποικιακής ανακατανομής της κυριαρχίας στο εσωτερικό της Ε.Ε, που την δεδομένη συγκυρία ηγεμονεύει με γερμανικό πρόσωπο. Η αντίθεση αυτή, οξύνει τις ανισότητες σε επίπεδο ευρωπαϊκών χωρών και δημιουργεί  νέα προτάγματα και αγώνα διαρκείας για εθνική ανεξαρτησία και χειραφέτηση, ενάντια στην επικυριαρχία της υπερ-εθνικής ηγεμονίας.

Η αντίθεση της υλικής βάσης.

Το κεφάλαιο σε συνθήκες κρίσης βαθαίνει την εκμετάλλευση και την θηριώδη αναπαραγωγή του, μέσω της καταστροφής μέρους των υπερ-συσσωρευμένων κερδών του, αλλά και του μεταβλητού κεφαλαίου, των εργαζομένων, δηλαδή (ανεργία, απολύσεις, εφεδρεία, λουκέτα, καταργήσεις οργανισμών, κλπ). Παράλληλα, κατακτά οποιαδήποτε δραστηριότητα των ανθρώπων, μένει έξω απο το ανταγωνιστικό κέρδος, ή επιζεί με μη καπιταλιστικές δομές και σχέσεις.

Η αντίθεση στο επίπεδο πολιτικής κυριαρχίας.

Μορφή της είναι αυτή της βασικής αντίθεσης εξουσιαστών / εξουσιαζόμενων ή κυβερνόντων και κυβερνωμένων.

 Τα  φαινόμενα είναι ήδη γνωστά: αύξηση της κρατικής καταστολής, του αυταρχισμού και της συνταγματικής αυθαιρεσίας, των διώξεων και του σκόπιμα ολοκληρωτικού αντιφατικού λόγου και λογικής.  Η άμυνα, που ευελπιστεί να γίνει αντεπίθεση, κυοφορεί την ανάγκη γενικευμένης άμεσης κοινωνικής δημοκρατίας και αυτοδιαχείρισης .

Επιπρόσθετα, η οικονομική κρίση, αποτελεί και μια απάντηση των κυριαρχικών ελίτ του νεοαποικιακού κεφαλαίου, που διαχέεται σε κάθε κυψελίδα του κοινωνικού ιστού των εργαζομένων.  Η ιδεολογική υφή της εφαρμογής των οικονομικών μέτρων, είναι μια υποδόρια συνιστώσα της κρίσης και γι’αυτό ιδιαίτερα επικίνδυνη. Η επιλεκτική και περιοδικά εναλλασσόμενη κατασυκοφάντηση επαγγελμάτων και εργαζομένων, οι ανακατατάξεις μέσα σε οργανισμούς που δημιουργούν «ευνοούμενους» στο όριο της επιβίωσης σε σχέση με άλλους χαμηλόμισθους ή άνεργους, η έπαρση τομέων της οικονομίας που μπορεί να θεωρούνται ακόμα προνομιούχοι (πολυεθνικές, τράπεζες, εφοπλιστικό κεφάλαιο, τουρισμός, κ.α) μαρτυρά και το ψυχολογικό προφίλ των μέτρων. Ο κατακερματισμός των εργαζομένων, συναντά τα εκβιαστικά διλλήματα, την εφιαλτική προοπτική και αυξάνει την ατομικισμό, την ανισότητα, τον κοινωνικό κανιβαλισμό, τον μικροαστικό αυταρχισμό, την ιεράρχηση σε «τεμπέληδες» και «εργατικούς», σε «παρωχημένους» και «εκσυγχρονιστές», βρίσκοντας χώρο ακόμα και στις απλές καθημερινές κουβέντες των ανθρώπων.  

Στην καθημερινή ζωή, το σύνδρομο των παραπάνω αντιθέσεων, αναπαράγεται και διαχέεται σαν ιδεολογική ομίχλη στις κάθε λογής σχέσεις και ανθρώπινα συστήματα. Από το ίδιο το άτομο, και τις υλικές, πνευματικές ή κοινωνικές επιπτώσεις που υφίσταται, ως την οικογένεια και τους κοινωνικούς ή εργασιακούς χώρους. (Η αύξηση  της ενδοοικογενειακής βίας και του αυταρχισμού, τόσο ανάμεσα στο ζευγάρι όσο και απέναντι στα παιδιά, είναι ανάλογη του βαθέματος της οικονομικής κρίσης, σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες).   

 Οι αντιθέσεις ανάμεσα  σε ιεραρχικές ελίτ απο την μια καιεξισωτικών, συμβουλιακών δομών, απο την άλλη, πολιτικού γραφείου αποφάσεων – γενικών συνελεύσεων, συγκεντρωτισμού-αποκέντρωσηςαποφάσεων, ετερονομίας – αυτονομίας, διαπερνούν οριζόντια και κάθετα όλες τις δομές της καθημερινότητας. Από την δεξιά, ως την αριστερά, από την οικογένεια ως τις φιλικές σχέσεις, από τα ιδιωτικά ως τα κρατικά αφεντικά και τους αντίστοιχους οργανισμούς ή επιχειρήσεις. Η πάλη ορίζεται εκ νέου ανάμεσα στην βαρβαρότητα και την αλληλεγγύη, την υποταγή και την ελευθερία, την αυθαιρεσία και την διαφάνεια, τον κοινωνικό κανιβαλισμό και την αλληλοβοήθεια, το ατομικό συμφέρον και την συλλογικότητα, την διάσπαση και την ενότητα.

Η αναγκαιότητα για μια βαθύτερη συμμετοχική δημοκρατία και αλληλεγγύη, είναικαίρια πολιτική επιλογή, από την γειτονιά και την αυτοδιοίκηση, έως  τις σχέσεις, την εργασία (όσο ακόμα υπάρχει) και τα συνδικάτα.

                                                                                                                               

Δημ. Ναπ. Γ. 

Περί βίας...

H βοήθεια της "Ομάδας", εμπειρία της Κοινότητας.

Την Κυριακή, 9 Σεπτεμβρίου, δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Κ» της Καθημερινής, ένα άρθρο που αφορούσε στην

πύρινη καταστροφή που έπληξε την Δυτ. Πελοπόννησο. Το θέμα αποτελούσε, μια εξαίρεση στην συνολική καταστροφή, καθώς αναφερόταν στην διάσωση του χωριού Κεφαλά, που βρίσκεται στους πρόποδες του Πάρνωνα, 15 λεπτά δρόμο από την Σπάρτη.
Το χωριό έσωσε, στην κυριολεξία, μια ομάδα νέων του τόπου, που, όπως αναφερόταν στο άρθρο : «…μια προηγούμενη πυρκαγιά τους είχε δώσει το μάθημα. Έτσι, οι νέοι του χωριού αντιμετώπισαν την φετινή καταστροφή με αντιπυρικές ζώνες και τα τρακτέρ τους, τα οποία μετέτρεψαν σε πυροσβεστικά οχήματα». Η πράξη αυτή ενίσχυσε την «άμυνα» του χωριού με 30 μηχανήματα πυρόσβεσης. Και όπως, χαρακτηριστικά, τόνισε ένας από ντόπιους : « …και έχουμε 30 τέτοια. Ε, ποια φωτιά να φοβηθούμε;»

Για την ιστορία, να προσθέσουμε, ότι η δραστήρια αυτή παρέα, δημιούργησε μια ανώνυμη εταιρεία με πολλούς συμμετέχοντες, στο πλαίσιο της μιας πρότυπης μονάδας βιολογικής καλλιέργειας για προϊόντα ελιάς. Την αποκαλούν απλά «ομάδα». Η επιτυχία της εταιρείας αποτελεί κίνητρο παραμονής στον τόπο τους. Σε σχέση με τις γύρω εστίες, η «ομάδα» συνέχιζε να βοηθάει και τις επόμενες μέρες : «…Από αυτό το δάσος αναπνέουμε και μείς. Εκεί πρέπει να στρέψουμε την προσοχή και την φροντίδα μας τώρα». Επιπλέον, οι κάτοικοι ανέφεραν το ευτυχές γεγονός της …ανυπακοής στις προτροπές των αξιωματικών στρατού και αστυνομίας για εκκένωση του χωριού: «ευτυχώς κανείς δεν τους άκουσε κι έτσι σωθήκαμε». Και το άρθρο κλείνει με τα λόγια ηλικιωμένων ανθρώπων του χωριού που τρόμαξαν όταν ήρθαν αυτοκίνητα της αστυνομίας να τους πάρουν: «Δεν κάναμε τίποτα. Γιατί να μας συλλάβουν;».

 Απομονώνοντας και διαβάζοντας αποκλειστικά τις φράσεις – κλειδιά(έντονα γράμματα) από τις αφηγήσεις των ανθρώπων, είναι εκπληκτικό πως απλώνεται μπροστά σου όλη η σοφία και η δύναμη της αυτόνομης κοινότητας: η εμπειρία της προηγούμενης καταστροφής που έγινε πείρα και εφευρετικότητα. Η «ανάγνωση» της φύσης οδήγησε στην αυτενέργεια και από εκεί ξεπήδησε η αυτοπεποίθηση της ομάδας στις δυνάμεις της, που έδωσε ασφάλεια στην κοινότητα μέσα από την αυτοάμυνα. Η αλληλεγγύη που πήγασε από την ανάγκη ζωής και γειτονίας οδήγησε και στην βοήθεια για κατάσβεση εστιών φωτιάς σε κοντινούς οικισμούς και στο δάσος. Με την ίδια πάντα φροντίδα. Και την σωστή απόφαση της παραμονής στο χωριό για την διάσωσή του, καθόρισε η αυτοδιεύθυνση και αυτοδιαχείριση της κρίσης. «Άκουσαν» και «διάβασαν» σωστά στις συνθήκες γιατί γνωρίζουν τον τόπο τους και τις ιδιομορφίες, γιατί ζουν σε αρμονική συμβίωση μαζί του και γνωρίζουν τον τρόπο λήψης απόφασης, που απορρίπτει τονετεροπροσδιορισμό τους μέλλοντός τους από κάποιους αξιωματούχους που είναι άσχετοι με την ροή του τόπου και της ανάγκες της συμβίωσης των κατοίκων.

Διαμορφώνεται, κατά αυτό τον τρόπο μια αυτονόητη οικολογική οπτική διαχείρισης, με όλη την ουσία του όρου (οικολογία : Λόγος περί του Οίκου). Και είναι υπέροχο, πόσο αυθόρμητα, απλά και σοφά οι γέροντες, αποκάλυψαν την «αλήθεια» της κοινότητας: είναι αυτονόητο να μένεις και να σώζεις τον τόπο σου. Αισθάνομαι ότι η μικρή αυτή ιστορία, ήρθε να επιβεβαιώσει από μια καταφατική πλευρά, το γεγονός πως την καταστροφή της Πελοποννήσου προξένησαν, σε άψογη διαπλοκή και διασύνδεση, οικονομικοί και πολιτισμικοί λόγοι. Η καταστροφή και η εξαφάνιση του παραπάνω τρόπου ζωής, βαθιά ριζωμένου στην πολιτισμική μας ταυτότητα, αποτελεί την κατάλληλη βάση για τον «κατασκευαστικό εκσυγχρονισμό» της περιοχής. Όταν εξαλειφθούν ή απονευρωθούν οι δεσμοί αυτοί που ορίζουν την κοινότητα τόσο ως πολιτισμικό βίωμα όσο και ως κοινωνικοοικονομική δομή, αφενός αποδυναμώνεται η πίστη στον μέσο άνθρωπο, πως μπορεί να αυτοδιοικείται και αφετέρου μειώνονται οι τελευταίες αντιστάσεις σε μια ολοκληρωτική κυριαρχία του παγκοσμιοποιημένου κεφαλαίου. Η κοινότητα σαν τρόπος αυτονομίας και αυτοδιεύθυνσης είναι σύμφυτη με τις ρίζες μας και θα μπορούσε να είναι η βάση για ένα εναλλακτικό μοντέλο συνολικής ανάπτυξης και παραγωγής, που λαμβάνει υπόψην τις νέες εξελίξεις και τεχνολογίες (προκειμένου να μην εκπέσει σε επιστροφή στο παρελθόν), αλλά έρχεται σαφώς σε αντιδιαστολή και αντίσταση με την παγκοσμιοποίηση.

Μια εναλλακτική πρόταση για ένα μοντέλο παραγωγής και ανάπτυξης που επανέρχεται στα «μέτρα» του ανθρώπου και της φύσης, που επαναφέρει τις συλλογικότητες και την άμεση δημοκρατία, που αναδεικνύει την περιφέρεια σε σχέση με το κέντρο και δίνει μια σύγχρονη μορφή του «εθνικού συμφέροντος» και της ανεξαρτησίας μέσα από την αυτοδιαχείριση της κρίσης και την αυτονομία παραγωγής και υποκειμένων, αποτελεί αυτή την στιγμή ζωτική ανάγκη. Ας ορίσουμε το μέλλον, ορίζοντας ξανά τα αυτονόητα και εμπνεόμενοι από την συλλογική εμπειρία και μνήμη, αλλά και την παγκόσμια ιστορία. Μόνο τότε μπορεί να αναδυθεί το νέο και το εναλλακτικό, μόνο τότε ιστορίες σαν κι αυτή δεν θα γίνονται «θέμα» σε περιοδικά είτε σαν ηρωικές πράξεις, είτε σαν ηρωικές εξαιρέσεις αυτοοργάνωσης σε ένα κράτος που παραμένει συγκεντρωτικό, αυταρχικό και κοινωνικά άδικο. Μόνο τότε ιστορίες σαν και αυτή, θα είναι …αυτονόητες.

Δημήτρης Ναπ.Γιαννάτος 
(Κοινωνιολόγος - Κοινωνιοθεραπευτής).